Leczenie biologiczne to jedna z najnowocześniejszych metod farmakoterapii stosowanych na świecie. Leki biologiczne wytwarzane są metodami biotechnologicznymi z wykorzystaniem inżynierii genetycznej. Znajdują one zastosowanie w walce z niektórymi chorobami nowotworowymi, nieswoistymi zapaleniami jelit, łuszczycą oraz w reumatoidalnym zapaleniu stawów.

Leczenie biologiczne wpływa także na system odpornościowy człowieka.  Modyfikuje odpowiedź immunologiczą. Substancje stosowane w leczeniu biologicznym występują naturalnie w organizmie, organizm produkuje niewielkie ich ilości w odpowiedzi na infekcję lub inną chorobę, która toczy się w organizmie. Za pomocą nowych technik naukowcy są w stanie wyprodukować większe ilości tych substancji, aby wykorzystać je w leczeniu.

Czym są leki biologiczne?

Wrzodziejace zapalenie jelita grubego badania kliniczneLeki biologiczne to grupa leków ściśle związana z cząsteczkami biologicznie czynnymi naturalnie występującymi w organizmie człowieka. Mogą to być cząsteczki występujące naturalnie (insulina, erytropoetyna, czynnik wzrostu). Są to też substancje zaprojektowane by wpływać na różne mechanizmy leżące u podłoża chorób (antagoniści interleukin). Leki biologiczne to przeciwciała monoklonalne. Przeciwciało monoklonalne to rodzaj białka, które zostało zaprojektowane w taki sposób, aby rozpoznawało określoną strukturę (zwaną antygenem) występującą w organizmie i przyłączało się do tej struktury. Wpływają one na reakcję i odpowiedź immunologiczną organizmu, sterując wytwarzanymi białkami, aktywując bądź osłabiając ich reakcję biologiczną.  Leki biologiczne  modyfikują  przebieg choroby i łagodzą objawy bądź też wywołują różnie długo trwającą remisję (czyli wyciszenie objawów choroby). Leki te działają szybko, umożliwiając skrócenie czasu hospitalizacji lub wręcz jej uniknięcie.

Leczenie biologiczne może pomóc w zmniejszeniu dawek innych stosowanych leków (na przykład sterydów, które cechuje wiele działań ubocznych), wpłynąć na przedłużenie remisji choroby. W wyniku ich stosowania poprawia się  jakość życia pacjenta.

W jakich schorzeniach można stosować leczenie biologiczne?

Leczenie biologiczne stosuje się w  chorobach, które mają podłoże immunologiczne. Polega ono na próbie obniżenia lub wzmocnienia odpowiedzi immunologicznej organizmu.

Do takich schorzeń zaliczamy:

  • Wrzodziejące zapalenie jelita grubego (Colitis ulcerosa)
  • Chorobę Leśniowskiego – Crohna
  • łuszczycę
  • reumatoidalne zapalenie stawów
  • młodzieńcze idiopatyczne zapalenie stawów
  • zesztywniającego zapalenia stawów kręgosłupa.

Pacjenci, którzy będą poddawani leczeniu biologicznemu muszę przejść odpowiednią kwalifikację do niego polegającą głównie na wykluczeniu infekcji lub nosicielstwa różnych bakterii i wirusów, sprawdzeniu wydolności wątroby, nerek i serca.

Działanie leków biologicznych

Polega przede wszystkim na reagowaniu przeciwko cząsteczkom układu immunologicznego (cytokinom, receptorom dla cytokin etapy-badan-klinicznychlub komórkom). Leki biologiczne to przeciwciała monoklonalne lub receptory, które wiążą się z czynnikami humoralnymi, a także z komórkami uczestniczącymi w odpowiedzi immunologicznej, autoimmunizacji i zapaleniu. Działanie tych leków ma na celu zahamowanie wymienionych procesów, a tym samym modyfikację przebiegu choroby o podłożu immunologicznym. Jest to terapia celowana. Adalimumab i infliksymab zostały zaprojektowane w taki sposób, aby wiązały się w organizmie z przekaźnikiem chemicznym określanym jako czynnik martwicy nowotworu (TNF-alfa) i w ten sposób blokowały go. Przekaźnik ten uczestniczy w powstawaniu stanu zapalnego i wykrywa się go w wysokich stężeniach u pacjentów z chorobami, w których leczeniu stosuje się te preparaty. Blokując aktywność TNF-alfa, leki takie jak adalimumab i infliksima zmniejszają stan zapalny i inne objawy chorób. Leki biologiczne blokując przekaźnik TNF-alfa obniżają aktywność układu  immunologicznego.

Przykłady leków biologicznych:

  • Infliximab
  • Adalimumab
  • Certolizumab
  • Etanercept.
  • Tofacitinib

Efekty uboczne terapii biologicznej

Omówione powyżej leki są na ogół dobrze tolerowane. Jednak w trakcie leczenia mogą pojawić się niepożądane działania jak w przypadku każdej innej terapii.

  • Obniżenie odporności które może skutkować wywałaniem infekcji: gruźlicy, grzybicy, wirusowemu zapaleniu wątroby typy B, oraz innym zakażeniom tzw oportunistycznym
  • Nie zaleca się ich także w przypadku niektórych chorób układu nerwowego (np. stwardnienia rozsianego), ponieważ leki biologiczne mogą powodować zaostrzenie objawów.
  • Stosowanie terapii może również wpłynąć na poziom enzymów wątrobowych.
  • Objawy nietolerancji leków biologicznych mogą obejmować także odczyny po infuzjach dożylnych lub reakcje miejscowe po wstrzyknięciach podskórnych. Efekty uboczne mogą obejmować objawy grypopodobne: dreszcze, gorączkę, bóle mięśni, osłabienie, utratę apetytu, nudności, wymioty, biegunkę.

Skutki uboczne są zwykle krótkotrwałe, przemijające.

Przeciwwskazania do leczenia biologicznego

nowoczesne leczenie biologicznePrzed zakwalifikowaniem pacjenta do leczenia biologicznego, należy wykonać wszystkie niezbędne badania dodatkowe w celu minimalizacji ryzyka powikłań zastosowanego leczenia. Przed włączeniem do leczenia biologicznego konieczne jest wykluczenie czynnego i utajonego zakażenia gruźlicą. Osoby objęte terapią, w przypadku wystąpienia objawów, powinny natychmiast zgłosić się do lekarza. Przeciwwskazaniem jest również choroba nowotworowa.

Leczeniu biologicznemu nie powinni być poddawani pacjenci, u których stwierdzono:

  • ostrą niewydolnością krążeniowo-oddechową
  • ciężkie zakażenia osłabiające ich odporność
  • przebyte i czynne choroby nowotworowe
  • zapalenie nerwu wzrokowego.
  • infekcję HIV

Chorym leczonym inhibitorami TNF-α należy zalecić unikanie stosowania szczepionek zawierających żywe drobnoustroje. Powinno się ściśle monitorować rodzaj i dawkę podawanych równocześnie leków immunosupresyjnych.

Mimo wad, leki biologiczne stały się obecnie alternatywą w terapii wielu chorób – zwłaszcza o podłożu autoimmunologicznym – w sytuacjach, gdy zawodzą środki tradycyjne.

Leczenie za pomocą leków biologicznych przynosi bardzo dobre rezultaty. Przygotowanie tych leków jest  złożoną procedurą i opiera się głównie na inżynierii genetycznej, co wiąże się ze znacznymi kosztami, a to przekłada się na cenę preparatów. Niestety, ze względu na koszty, dostęp polskich pacjentów do terapii jest i prawdopodobnie będzie w najbliższym czasie ograniczony zwłaszcza uwzględniając aktualną politykę lekową NFZ. Leczenie poprawia jakość życia, skraca okres hospitalizacji, modyfikuje przebieg choroby, a odpowiedni dobór pacjentów i dawek leków oraz monitorowanie w trakcie terapii zmniejszają ryzyko rozwoju powikłań.

Standardowe leki nie działają? Chcesz spróbować leczenia najnowszymi lekami biologicznymi?

Jeżeli standardowe formy leczenie nie zadziałały w Twoim przypadku albo jeżeli chcesz wypróbować najnowocześniejsze formy leczenia lekami biologicznymi zadzwoń lub napisz do nas – udzielimy Ci wszelkich niezbędnych informacji na ten temat.

Skontaktuj się z nami!